Foned

• Setu ur pennad diwar-benn ar bobl Fon ; evit lenn ar pennad diwar-benn pennoù Fon Kameroun, mont war-du Fon (Kameroun).

Ar bobl Fon zo ur strollad etnek ha yezhel bras eus Kornôg Afrika, zo o vevañ e Benin pe e Dahomey, hag e mervent Nigeria, gant ouzhpenn 2 000 000 a dud. Ar Foneg eo ar yezh komzet ar muiañ e Su Benin. Ur skourr eo ivez eus strollad ar yezhoù Gbeek. Liammet-tre eo ouzh sevenadurioù ar pobloù Ewe, Adja ha Guin. Lavaret e vez eo ar Foned a orin eus Tado, ur gêriadenn war an harzoù e gevred Togo, tost da Venin.

Ar sevenadur zo a-gevrenn an tad hag aotreet e vez al lieswregiezh hag an torr-dimeziñ. An interamantoù (ha deizioù-ha-bloaz an Anaon) zo e-touez an darvourdoù sevenadurel pouezusañ anezhañ, gant an obererezhioù kañv ma vez sonet tumperezh ha ma vez dañset alies e-pad meur a zevezh. Soñjal a ra ar Foned ez eus ul lodenn eus an den a varv hag ul lodenn all a adkemer korf.

E kêriadennoù pe e kêrioù bihan, e diabarzh tiez savet gant pri dezho ur pignon toet gant feilhennoù houarn gwagennek, emañ an darn vrasañ eus ar Foned o vevañ hiziv an deiz. E-touez ar c’hêrioù savet gant ar Foned emañ Abomey, anezhi kêr-benn istorel Dahomey, hag Ouidah. Ar c’hêrioù-se a oa anezho kreizennoù kenwerzh a bouez da vare kenwerzh ar sklaved.